در عصر حاضر، پوسیدگی دندانی یکی از بزرگترین چالشها در حوزه سلامت دهان و دندان در نظامهای بهداشتی-درمانی محسوب می شود. این بیماری در ابتدا التهاب کمی را در پالپ و حتی بافتهای اطراف ریشه ایجاد میکند. معمولاً با درد همراه نیست اما با پیشرفت آن، آسیب غیر قابل برگشت پالپ (معمولاً همراه با درد) و متعاقباً نکروز پالپ و بیماریهای پری آپیکال ایجاد میشوند. در دندانهای با آپکس باز این امر به تکامل ناقص ریشه منجر میگردد که در این موارد علیرغم انجام درمانهای تخصصی، بقا دندان تحت تاثیر سویی قرار میگیرد. در ادامه به بررسی مواد ضدعفونی کننده کانال ریشه میپردازیم.
فهرست مطالب
- هدف از درمان ریشه دندان چیست؟
- بررسی باکتریهای مضر کانال
- بررسی کلی مواد ضدعفونی کننده
- بررسی راهکارهای درمانی
- بررسی تخصصی باکتریهای کانال
- بررسی برندهای مشهور ضدعفونی کنندگی
- سخن پایانی و سوالات متداول
هدف از درمان ریشه دندان
اولین هدف در درمان دندانهای دائمی با اپکس باز حفظ حیات پالپ از طریق انجام درمانهای پالپ زنده VPT برای وقوع اپکسوژنز است. «پوشش مستقیم پالپ» (DPC) و «پالپوتومی (کامل و یا ناقص» به عنوان دو تکنیک VPT برای درمان دندانهای با اپکس باز به کار میروند تا تکامل طبیعی ریشه دندان انجام شود. این درمانها نسبت به اپکسیفیکاسیون ترجیح دارند. زیرا دندانهای درمان شده دارای بافت مستحکمتری بوده و در نتیجه در مقابل شکستگیهای عمودی ریشه مقاومتر هستند.
امروزه برای دندانپزشکان موضوع حفظ حیات پالپ در درمان دندانهای دایمی با اپکس بسته (بالغ) در زمان وقوع اکسپوز (مکانیکی و یا پوسیدگی) که برای اخذ تصمیم کلینیکال نیازمند وجود شواهد مستدل علمی (Evidence Base) هستند در هالهای از ابهام قرار دارد.
در گـذشته توصیه میشد که اکسپوزهای مکانیکی با ابعاد کوچک (تا حدود یک میلیمتر) مورد درمان پوشش مستقیم پالپ (DPC) قرار گیرند. ولی در صورت وقوع اکسپوزهای پوسیدگی که مبین وجود التهاب برگشتناپذیر پالپ است. تنها چاره درمانی انجام معالجه ریشه دندان (RCT) میباشد. اما هیچ توصیه مستدلی برای انجام پالپوتومی (کامل و یا ناقص) وجود نداشته است.
این مطلب را حتما بخوانید: راهنمای استفاده از کیت خانگی بلیچینگ
بررسی باکتریهای مضر برای کانال ریشه دندان
امروزه بر نقش مهم باکتریها در ایجاد بیماریهای پالپ تردیدی وجود ندارد. پالپ اکسپوز شده در محیط استریل توانایی ترمیم خود و همچنین ایجاد پل عاجی را دارد. در حالی که در حضور باکتریها بیماری و نهایتاً مرگ پالپ اجتنابناپذیر است. باید به این نکته اساسی توجه نمود که موفقیت تمامی پروسههای درمان پالپ زنده با کنترل عوامل بیماری زا رابطه مستقیم دارد.
از سوی دیگر با شناخت بهتر از مکانیزمهای دفاعی موجود در بافت پالپ دندان، تئوریهای قدیمی چون خفگی پالپ (Self-strangulation theory) منسوخ شده و مطالعات اخیر موید این مطلب هستند که التهاب پالپ دندان از سطح آن شروع شده و کم کم به عمق نفوذ مینماید.
در درمان VPT می بایست پالپ را از محیط خارجی آن (دهان و باکتریهای موجود در آن) با قرار دادن یک ماده دندانی مناسب جدا کرده و به خوبی از آن محافظت نمود. مشخصات یک ماده ایدهآل پوشاننده پالپ دندان شامل: توانایی کشتن باکتریها، ایجاد سیل مستحکم در مقابل نفوذ باکتریها، کاربرد کلینیکی راحت و مهمتر از همه زیست سازگاری و القاء ساخت پل عاجی در زیر آن است.
اصول اساسی در درمان VPT را می توان به دو مرحله تقسیم کرد. در مرحله اول پوسیدگیها به عنوان بافتهای بیمار و آلوده به باکتریها کاملاً حذف میگردند. در مرحله بعد اقداماتی صورت میپذیرد که از هرگونه آلودگی باکتریایی مجدد جلوگیری نماید.
نکات ضروری برای نگهداری از توربین دندانپزشکی
بررسی کلی مواد عمومی ضدعفونی کننده کانال
در طول چند دهه اخیر هیدروکسید کلسیم ماده انتخابی مورد استفاده در درمانهای VPT بوده است. هر چند برای این کار از مواد دیگری هم استفاده شده است. در یک دهه اخیر Mineral Trioxide Aggregate (MTA) به عنوان یک ماده جایگزین موثر در درمانهای VPT مورد استفاده قرار گرفته. همچنین نتایج کلینیکی رضایتبخشی را به نمایش گذاشته است. اخیراً ماده دندانی جدیدی بنام سیمان مخلوط غنی شده کلسیمی (CEM) به علم دندانپزشکی معرفی شده است. از این حیث نتایج مشابهی را با MTA در درمانهای VPT نشان داده است. در صورتی که در کلینیک، انجام درمان VPT هنگام مواجهه با اکسپوز پالپ مورد نظر دندانپزشک باشد. مجموعه اطلاعات موجود در مورد MTA و یا CEM آنها را به عنوان موادی ایدهآل در دستیابی به این هدف پیشنهاد می نماید.
کیفیت فایل های اندودنتیک اینسترومنتهای چرخشی،محلولهای شوینده و چلاتورها (chelating agents) که برای پاکسازی، شکل دهی و ضدعفونی کانالهای دچار عفونت بکار برده می شوند؛ در موفقیت و طول عمر درمانهای اندودنتیک نهق مهمی دارند. مطالعات انجام شده بر روی حیوانات و انسان میکروارگانیسرم ها را عامل ایجاد و تداوم بیماریهای پالپ و پری اپیکال نشان داده اند.
پیوند استخوان راه حلی برای موفقیت درمان ایمپلنت
بررسی راهکارهای درمانی به کمک مواد ضدعفونی کننده کانال
حذف میکروارگانیسم ها از کانالهای عفونی یک کار پیچیده است. حذف عفونت پیش از پرکردن کانال، شانس موفقیت درمان را بالا می برد. برعکس، در صورت باقی ماندن یا نفوذ مجدد میکروارگانیسم ها بداخل کانال پس از پرکردگی یا آبچوریشن کانال، خطر شکست درمان افزایش می یابد. بمنظور کاهش تعداد میکروارگانیسم های سیستم کانال ریشه از روشهای مختلف اینسترومنتیشن، شستشوی کانال و داروهای داخل کانال استفاده می شود. عوامل شیمیایی همراه با اینسترومنتیشن با هدف پاکسازی کامل تمام سطوح سیستم کانال ریشه، رکن اساسی درمان اندودنتیکلرا تشکیل میدهد. شستشوی کانال تکمیل کننده اینسترومنتیشرن است که به حذف بقایای بافتی و میکروارگانیسم ها کوک میکند. برای رسیدن به این هدف، روش شستشوی کانال نقش مهمی دارد. نتایج حاصل از شستشوی کانال به عملکرد ماده شوینده و قابلیت تماس با میکروارگانیسم ها و باقی مانده های بافتی بستگی دارد.
سیستم کانال ریشه یک شبکه پیچیده با اجزا، جانبی (مانند cul de sacs _fins و ارتباطات بین کانالی) است که در زمان عفونت دندان، دچار آلودگی میکروبی می شود. باکتری های چسبیده به سطوح دندان ممکن است از یک نوع یا انواع مختلف باشذد. فضای بین باکتریها توسط یک ماده غیر متبلور (آمورف)، اسپیروکتوا، و ساختارهای رشته ای که حاکی از وجود قارچ میباشد، اشغال میشود. کاسترتانو همکاران اصطلاح ´´بیوفیلم´´ را برای توصیف این تجمعات باکتریایی بکار بردند. باکتریهای درون بیوفیلم در مقایسه با سایر باکتریها در برابر عوامل مخرب مقاومت بیشتری دارند. در این مقاله مروری ضدعفونی کننده های جدید کانال ریشه بررسی شده است.
میزان موفقیت کاشت دندان چقدر است؟
باکتریهای کانال ریشه
عفونت های اولیه کانال معمولآ چند میکروبی هستند و عمدتا از باکتریهای بی هوازی اجباری تشکیل شده اند. قبل از درمان، شایع ترین میکروارگانیسرم های قابل شناسایی شامل باسیلهای گرم منفی بی هوازی، کوکسیهای بی هوازی گرم مثبت، باسیلهای گرم مثبت بی هوازی و اجباری، انواع باسیلوسها و استرپتوکوکهای گرم مثبت اختیاری می باشند. پس از درمان، بی هوازیهای اجداری به آسا:ی ذفمی شوند. اما آلودگیهای ناشی از باکتریهای اختیاری مانند استرپتوکوکهای غیر موتانس، انتروکوکوا و لاکتوبامسیلها.
در برابر روشهای شیمیایی- مکانیکی و داروهای کانال ریشه مقاومت بیشتری دارد. در ارتباط با باکتری انتروکوک فکالیس مطالب زیادی منتشر شده است. زیرا در اکثر درمانهای ناموذق، این باکتری در کانال ریشه شناسایی شده است. در دندانهای مبتلا به اپیکال پریودنتیت مقاوم به درمان، وجود مخمرها در کانالهای ریشه گزارش شده است.
عصب کشی دندان چگونه انجام میشود؟
بررسی برندهای مواد ضدعفونی کننده کانال دندان
حال سراغ بررسی کلی برندهای مشهور موجود در بازار ایران خواهیم رفت.
١. کلرهگزیدین ماکویرا | maQuira
مناسب جهت ضد عفونی :
- کانال و آماده سازی پروتز
- ضد عفونی قسمتهای پروتز
- ضد عفونی کانال در اندو و اندو مجدد
- ضد عفونی کانال هایی که دارای التهاب لثه هستند
- طرز کار آسان ، آماده استفاده
- ژل با ویسکوزیته کافی
٢. فرموکرزول مروابن | Morvabon
این محصول مناسب است برای
- محافظت و استحکام پالپ در دندان شیری
- قدرت ضدعفونیکنندگی بالا
- از بین برنده میکرو ارگانیسمهای هوازی و بیهوازی در ریشه دندان
٣. اوژنول نیک درمان | Nik Darman
این ماده کاربرد های بسزایی از قبیل ضدعفونی کننده موضعی و آماده سازی دندان ها برای ریشه زدایی و کنترل درد را داراست.
خواص اوژنول:
ضد التهابی، ضد تب، ضد قارچ و آنتی اکسیدانی دارد.
اوژنول علاوه بر دندان پزشکی در داروسازی،کشاورزی، ساخت لوازم آرایشی و بهداشتی و طعم دهنده های غذایی و صنایع دیگر نیز کاربرد دارد. اوژنول یک آنتی سپتیک بوده که مانند بی حسی موضعی عمل می کند. در درمان خشکی حفره دندان بسیار کاربردی است. این محصول ضد باکتری بوده و در زمان پوسیدگی دندان مانند یک ضد درد عمل می کند.
ویژگی های اوژنول نیک درمان | Nik Darman :
- ضد عفونی کننده و ضد درد
- درمان خشکی حفره
- اوژنول ۹۹/۹% گرید دارویی
- قابل استفاده با زینک اکساید به عنوان سمان موقت
سخن پایانی
غالبا دندانپزشکان باتجربه اقدام به ساخت مواد ضدعفونی کننده مخصوص به خود میکند. این کار ممکن است در دراز مدت باعث ایجاد عوارض مختف شود. توصیه میکنیم از موادی استفاده کنید که دارای استاندارهای بالایی هستند. به همین منظور ما چند برند مشهور مواد ضدعفونی کننده کانال را معرفی و بررسی کردیم.
فروشگاه مواد دندانپزشکی پیشرودنت